Trị nám da bằng tretinoin, dùng sai tai hại khó lường

Tretinoin (retinoic acid) thường dùng hàm lượng thấp để trị nám và trong mỹ phẩm làm trắng da. Tretinoin cho hiệu quả nhanh nhưng dùng sai thì gây nhiều tác hại rất lớn với da

Tretinoin là một trong những dẫn xuất của vitamin, đây là một loại thuốc có hoạt tính mạnh, không thể sử dụng tùy ý…

1. Tác hại của tretinoin khi dùng saiLưu ý đây là một loại thuốc điều trị da liễu, do đó quy trình điều trị phải theo đúng phác đồ.

– Thời gian sử dụng tretinoin bao lâu cần tham khảo bác sĩ da liễu. Không sử dụng như một loại mỹ phẩm chăm sóc da kéo dài trong nhiều năm.

Việc sử dụng tretinoin quá liều hoặc sử dụng thời gian quá dài có thể gặp biến chứng nghiêm trọng, có thể ngấm qua da và tác động toàn thần làm tổn thương gan, thận…

– Bôi quá nhiều tretinoin không làm tăng tác dụng điều trị mà còn làm các biểu hiện viêm nặng hơn, gây khó chịu. Sản phẩm chứa tretinoin nồng độ cao có thể khiến da tổn thương nặng.

– Tretinoin có tác dụng với làn da có khuyết điểm nhẹ, đốm nâu trên bề mặt. Với bệnh nhân gặp phải vấn đề da nặng (mụn viêm, mụn sưng tấy, lão hóa nhiều, nám, tàn nhang sâu…) thì tretinoin không khắc phục được mà còn làm da bị kích ứng, tổn thương nhiều hơn. Tình trạng này cần phải dùng phác đồ kết hợp nhiều loại biện pháp điều trị.

– Phụ nữ có thai không được sử dụng sản phẩm có tretinoin vì có thể gây quái thai. Phụ nữ có kế hoạch mang thai cần ngừng sử dung tretinoin vài tháng. Phụ nữ cho con bú cần thận trong với tretinoin.

2. Tretinoin có phải là retinol không?

Do tretinoin và retinol đều thuộc nhóm retinoids, cũng được chỉ định điều trị các tình trạng da giống nhau. Hai hoạt chất này cũng có cơ chế tác dụng là thúc đẩy tẩy nhanh các tế bào da chế, kích thích sinh collagen và elastin, giúp da trắng mịn màng hơn, nên nhiều người lầm tưởng 2 loại này là một, chỉ khác tên gọi. Nhưng 2 hoạt chất này có những điểm khác nhau.

– Retinol: Là một dạng tự nhiên của vitamin A. Hoạt chất này có sẵn trong khá nhiều sản phẩm mỹ phẩm, sản phẩm chăm sóc da. Có thể mua sản phẩm retinol dạng kem hoặc gel thoa tại các hiệu thuốc mà không cần đơn của bác sĩ. Thông thường nồng độ retinol có trong mỹ phẩm từ 0,01 đến 0,03 thậm chí lên đến 1%. Retinol có tác dụng dịu nhẹ và ít gây kích ứng cho da hơn, đặc biệt là với người có làn da nhạy cảm.

– Tretinoin là một dạng tổng hợp của vitamin A, hoạt tính mạnh hơn retinol nhiều lần. Do đó muốn sử dụng tretinoin an toàn, cần có chỉ định của bác sĩ. Nồng độ tretinoin có trong mỹ phẩm cũng rất thấp, chỉ từ 0,025; 0,05 đến 0,1%. Với người có làn da nhạy cảm, thuốc không dung nạp tốt mà còn gây ra phản ứng dị ứng mạnh.

3. Vai trò của tretinoin với làn da

Tretinoin được Cơ quan quản lý Thuốc và Thực phẩm Mỹ (FDA) công nhận là dược mỹ phẩm điều trị các bệnh da liễu.

Tại các quốc gia như Mỹ hoặc châu Âu, chỉ được bán thuốc khi có đơn của bác sĩ. Tại Việt Nam và một số quốc gia khác, có thể được mua tại hiệu thuốc sản phẩm dược mỹ phẩm có tretinoin nồng độ thấp.

Trong da liễu, tretinoin được dùng điều trị các tình trạng da: Trứng cá, da có nếp nhăn, nám da, da bị tổn thương do tia UV…

Thuốc được bào chế dưới dạng kem hoặc gel thoa ngoài da. Tretinoin tác động lên da bằng cách làm cho tế bào phân chia nhanh hơn, đẩy nhanh chu kỳ sống của da. Tác dụng giúp da tươi trẻ sáng hơn do các tế bào mới khỏe mạnh ra đời, thay thế cho các tế bào da cũ.

4. Cách sử dụng tretinoin trị nám da an toàn

Như trên đã phân tích, chỉ sử dụng thuốc sau khi được bác sĩ khám và kê đơn. Trước khi kê tretinoin, bác sĩ sẽ kiểm tra các tình trạng: Mang thai, đang cho con bú; người thường xuyên phải làm việc dưới ánh nắng mặt trời; các loại thuốc đang sử dụng có tương tác bất lợi với tretinoid hay không…

Khi được kê đơn thuốc, trước khi thoa kem lên da, cần vệ sinh da sạch sẽ: Tẩy trang, rửa sạch mặt bằng tay một cách nhẹ nhàng, không dùng khăn chà xát mạnh vì tăng nguy cơ kích ứng cho da.

Cần thử thuốc ở trên vùng da nhỏ, tốt nhất là vùng da mặt trong cánh tay để kiểm tra xem da có nhạy cảm với tretinoin. Nếu thấy kích ứng, không nên thoa thuốc lên mặt mà báo với bác sĩ.

Thoa trinetion 1 lần/ngày đều và massage nhẹ vùng da cần điều trị để thuốc ngấm vào da nhanh hơn, trước khi đi ngủ. Chỉ sử dụng một lượng kem/gel vừa đủ, không nên sử dụng quá nhiều vì tác dụng không tốt hơn mà nguy cơ gây kích ứng da cao hơn.

Không để thuốc dính vào mắt, mũi, miệng, đặc biệt là mắt. Nếu không may thuốc bị dính vào các vùng da đó, cần vệ sinh ngay bằng nhiều nước sạch, nếu thấy bất ổn cần liên hệ với bác sĩ ngay.

Khi điều trị với tretinoin, cần tránh để da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời; đèn chiếu sáng mạnh; gió và nhiệt độ lạnh; cần thoa kèm kem dưỡng ẩm. Ban ngày thoa kem chống nắng, ngay cả khi không đi ra ngoài trời.

Không sử dụng các loại xà phòng, sữa tắm, các sản phẩm chăm sóc tóc có hoạt tính mạnh; các loại mỹ phẩm làm khô da…

Mặc dù tretinoin có hoạt tính mạnh, nhưng phải mất 2-3 tuần thuốc mới bắt đầu phát huy tác dụng. Sau 6 tuần thì kết quả điều trị mới rõ rệt. Sau đó, nếu thuốc không có tác dụng hoặc tác dụng kém, cần thông báo cho bác sĩ biết.

Tác dụng phụ của tretinoin thường gặp là gây kích ứng, đỏ da khi mới bắt đầu sử dụng. Trong 1-2 tuần đầu khi thoa thuốc gặp phải tình trạng, da mẩn đỏ, khô, bong tróc, ngứa ngáy mức độ nhẹ đến trung bình là điều bình thường. Khi da thích nghi với thuốc, các triệu chứng này sẽ giảm dần.

Nếu tình trạng da kích ứng kéo dài hơn vài tuần hoặc nặng hơn, cần ngừng ngay thuốc và báo cho bác sĩ.

ThS.Lan Anh